BE-ja ‘në luftë’ për të rifituar besimin në Ballkanin Perëndimor

Rusia dhe Turqia kanë shfrytëzuar lidhjet historike në rajon në lojë për pushtet.

Kur shefja e Politikës së Jashtme të BE-së iu drejtua parlamentit të Serbisë javën e kaluar, ajo planifikoi të jepte një mesazh optimist për një vend i cili ka synim të bashkohet me bllokun e 28-vendeve të BE-së.

Por Federica Mogherini u prit nga talljet dhe fishkëllimat, shkruan ‘Financial Times’,  transmeton lajmi.net

“Serbia! Rusia! Ne nuk kemi nevojë për BE!”- thërrisnin anëtarë të një partie nacionaliste, ndërsa të tjerët mbanin postera me mbishkrim “Serbia nuk i beson Brukselit”.

Mogherini mblodhi supet dhe u bë kinse nuk dëgjoi zërat që erdhën nga pakica e parlamentit. Mirëpo ky gjest bëri të kuptohej se entuziazmi për BE-në ka rënë në të gjithë  Serbinë dhe Ballkanin- dhe si një rajon i rrethuar nga tensionet etnike dhe gjendja e keqe ekonomike ka bërë sërish një shesh lojërash për rivalitetet e fuqive të mëdha në mes të Evropës Perëndimore, Rusisë dhe Turqisë.

Për pjesët e ish-Jugosllavisë dhe rrethinat e saj është diskutuar në samitin e BE-së të enjten.

Pas eurozonës, krizave të emigracionit dhe votimit të Brexit, vendet e rajonit nuk besojnë se BE-ja mund të ofrojë një perspektivë të rëndësishme të anëtarësimit, duke lënë besueshmërinë e bllokut anash.

Me zgjedhjet e Donald Trump pritet të shihet SHBA të bëjë hap prapa nga rajoni, ndërsa liderët e BE-së janë duke luftuar për të treguar se blloku mund të jetë një forcë stabilizuese në këndin më të trazuar të kontinentit.

“(Ne kemi nevojë) jo vetëm të dërgojmë një mesazh për rajonin – që nuk je i harruar, ti je prioriteti ynë – por edhe një mesazh global. Për SHBA – ne kemi nevojë për ju atje. Dhe për rusë – ne jemi atje”, ka thënë një zyrtar i lartë i BE-së.

Për dy dekada që nga konfliktet post-jugosllave të viteve 1990, perspektiva e anëtarësimit në BE ka qenë një shtyllë e stabilitetit në rajon dhe një nxitje për reforma.

Një shtyllë tjetër ishte të kuptuar implicit se SHBA nëpërmjet NATO-s mund të ndërhyjë në qoftë se ngjallen tensione konflikti si në Bosnje dhe Kosovë  në vitët 1990.

Shembja e këtyre dy shtyllave ka lejuar Rusinë nën udhëheqjen e Vladimir Putinit për t’i shfrytëzuar lidhjet historike me ato ortodokse, popullsinë sllave – mbi të gjitha, serbët – për të ndezur rivalitet dhe sfiduar ndikimin e BE-së dhe SHBA. Po ashtu, Turqia në heshtje kultivon lidhjet me popullsinë myslimane në një rajon ku kohë të gjatë kishte interesa perandorake, transmeton lajmi.net.

Muajt e fundit  të shumta kanë qenë kambanat e alarmit. Mogherini raportoi edhe për krizën në Maqedoni, duke theksuar se ka mundësi të thellohet pasi presidenti ka bllokuar formimin e një qeverie nga lideri i opozitës së bashku me ligjvënësit shqiptarë.

Shefja e Politikës së Jashtme të BE-së paralajmëroi konflikt të mundshëm etnik, 15 vjet pas luftës civile ndërmjet popullatës shumicë dhe shqiptarëve etnikë, për arsye se Rusia joshi një kohë të gjatë fuqishëm kryeministrin e Maqedonisë, Nikolla Gruevski.

Në veri-perëndim të Malit të Zi, BE-ja dhe SHBA ishin fillimisht skeptik në pretendimet se Rusia kishte organizuar një grusht shteti dhe komplot për të vrarë kryeministrin gjatë zgjedhjeve të tetorit, për të penguar planifikimin e pranimit në NATO. Pasi Mali i Zi paraqiti prova, diplomatë perëndimorë dhe agjencitë e zbulimit besojnë se Moska ishte vërtet pas kësaj tentative.

Tensionet u ndezën muajin kaluar në mes Serbisë dhe Kosovës. Gjithashtu diplomatët  paralajmërojnë se Rusia po mbështet Milorad Dodikun president i Republikës Serbë të Bosnjës, dhe propozimet e tij për një referendum mbi pavarësinë e saj nga Bosnje Hercegovina.

Pas vizitës së saj javën e kaluar Mogherini paralajmëroi tensione ‘tejet të rrezikshme’ ndër-etnike brenda ose ndërmjet vendeve në rajon e që janë ekspozuar edhe si ‘tensione globale’.

Në takimin e fundit krerët e BE-së janë të vendosur për rikthimin dhe përkushtimin e tyre afat-gjatë që të japin anëtarësimin në gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor. Por me këtë premtim që ka gjasa të shihet me skepticizëm, Ivan Krastev, kryetari i Qendrës për Strategji Liberale në Sofje, thotë se BE-ja duhet të jetë e zgjuar në lidhje me përdorimin e levave që ruan.

BE-ja mbetet partner i madh tregtar i rajonit, as Rusia e Turqia nuk janë të afta të zëvendësojnë rolin e saj në zhvillimin ekonomik. Migrimi nga Ballkani Perëndimorë po ashtu rrjedh tërësisht në BE e jo në Turqi apo Rusi./Lajmi.net/