Veton Surroi tallej me demonstratat e shqiptarëve, ja si e mbronte Jugosllavinë (Dokument)

Pas kësaj demonstrate gjithëpopullore, një dekadë të tërë u protestua nga studentët dhe populli, jo vetëm në Kosovë, por edhe jashtë saj.

Megjithatë, ishte dikush që i kundërshtonte hapur demonstratat dhe kërkesat e studentëve dhe popullit për avancimin e të drejtave në ish-Jugosllavi.

Ky dikush ishte Veton Surroi.

Themeluesi i grupit medial “Koha”, Veton Surroi, dikur me tërë fuqinë e tij publicistike ishte vënë në mbrojtje të Jugosllavisë dhe Kushtetutës së vitit 1974, duke kundërshtuar hapur përpjekjet e shqiptarëve për pavarësi.

Në artikullin e tij “Rojat e Kushtetutës”, të botuar më 4 mars 1989 në gazetën “Rilindja”, Surroi shkruante me nënçmim për protestat e klasës punëtore, grevat në Kosovë dhe për protestat e emigrantëve shqiptarë jashtë kufijve të Jugosllavisë.

“Nëpërmjet të gjoja përkrahjes së klasës punëtore zhvillohet një proces i agjitimit të një programi politik që në thelb s`ka të bëjë me klasën punëtore kosovare. Kështu, në demonstratën e Gjenevës, në të cilat brohoritet lart se organizohen për hir të përkrahjes së punëtorëve kosovarë, harrohet e dhëna se në të njëjta valë të protestës nuk morën pjesë punëtorët e nacionalitetit serb e malazias”, shkruante asokohe Surroi, i shqetësuar për serbët dhe malazezët, derisa kritikonte shqiptarët.

Sipas Surroit, e ashtuquajtura „përkrahje e punëtorëve“ në Gjenevë u përcoll me brohoritjen e parullës nacionaliste „Kosova Republikë“, e kjo gjë është për t`u habitur, kur dihet se pos në disa raste të rralla të brohoritjes gjatë protestave të nëntorit, klasa punëtore shqiptare, turke e myslimane nuk u paraqit me këso parulla e as që e përkrahu.

“Por, rasti i Gjenevës nuk qe i izoluar dhe faktikisht tregoi më përafërsisht se për çka është fjala. Në Bruksel po ashtu në emër të përkrahjes së klasës punëtore, demonstruesit nga pozitat e nacionalizmit shqiptarë arritën të bëjnë një kësi konstrukti të palogjikshëm politik. Nga njëra anë, siç thanë ata, u angazhuan që të mos ndërrohet Kushtetuta e vitit 1974, e nga ana tjetër u angazhuan për „Kosovën Republikë“. Nuk ka nevojë të madhe për elaborim e për të shpjeguar se është në kundërshtim të plotë ruajtja e Kushtetutës së vitit 1974, ku saktësisht definohet pozita e Kosovës si KSA, me parullën „Kosova Republikë“, e cila angazhohet mu për ndryshimin e bazave themelore kushtetuese. E nëse nevojitet edhe ndonjë ilustrim pse të mos përmendet fakti se nacionalistëve shqiptarë mu Kushtetuta e vitit 1974 u pengonte dhe tentuan që me metoda të ndryshme jo institucionale e të dhunshme ta ndërrojnë”, shkruante asokohe rojtari i Jugosllavisë, Veton Surroi.

“Bashkangjitur me programin politik, në kreun e të cilit është parulla „Kosova Republikë“, nacionalistët shqiptar u shpërndan gazetarëve të huaj edhe një hartë, siç thanë ata të territoreve shqiptare në Jugosllavi. Plotësisht në përputhje me ideologjinë nacionaliste të „truallit dhe gjakut“ këto grupe manifestuan jo vetëm sesi e shohin gjeografikisht Jugosllavinë, por si e shohin edhe fatin e nacionalitetit shqiptar”, shkruante Surroi në këtë artikull të tij.

Së pari, sipas Surroit, këtë e bënë duke u shërbyer në radhë të parë me praninë numerike të nacionalitetit shqiptar, vendin ku ata jetojnë e punojnë e shpallin si „truall shqiptar“, duke vënë në rangë të „mysafirëve“ të gjitha nacionalitetet e tjera, gjë që është padrejtësi e madhe ndaj tyre, sipas tij, pra edhe ndaj shqiptarëve që ndajnë të mirën dhe të keqen së bashku me to (në këtë kategori bënte pjesë edhe Surroi).

“E sa larg mund të shkoj kjo tezë mbi truallin e gjakun nuk shihet vetëm në histori, sepse çdo të ndodhte në këtë Jugosllavi po të cilësohej „territor kombëtar“ hapësira ku jetojnë një shumicë e theksuar numerike kombëtare”, shkruante Surroi.

Por, sipas të gjitha gjasave, shton Surroi, as që mendohet për Jugosllavinë kur flitet për „territoret shqiptare“, sepse në përputhje të plotë me hartën e Shqipërisë së madhe, edhe ky, sikundër çdo nacionalizëm shtetomadh, nuk mund të duroj kufi tjerë pos atij etnik, prandaj edhe në pamfletet separatiste përmendet „lufta përfundimtare“ për shkëputje nga Jugosllavia.

“Animoziteti i tyre militant, megjithatë, u ka bërë që të harrojnë disa gjëra”, thoshte Surroi në këtë artikull për shqiptarët që kërkonin Kosova Republikë.

Ndërsa, në artikullin tjetër, të titulluar “Vendimi në peshoren e argjendarit”, i botuar fillimisht në gazetën “Borba” më 29 tetor 1993 dhe pastaj i ribotuar edhe në numrin e parë të gazetës shqipe “Forum”, më 20 nëntor 1993, Surroi e sulmonte edhe ish-presidentin Rugova, i cili kishte thënë se shqiptarët nuk do të marrin pjesë në zgjedhjet e Serbisë, sepse i kanë pasur zgjedhjet e veta dhe me referendum e kanë deklaruar vullnetin e tyre për pavarësi.

Themeluesi i grupit “Koha”, Veton Surroi, asokohe shfaqej shumë i përkushtuar për forcimin e demokracisë në Serbi dhe për shqiptarët shkruante sikur mos të ishin lloji i tij.

Madje, thoshte se “mosdalja e shqiptarëve në zgjedhjet e Serbisë do të mund të konsiderohej edhe njohje e Serbisë, d.m.th. njohje e të drejtave për të dominuar në Kosovë”.

“Tashmë gjatë kohë shqiptarët e Kosovës e kanë humbur iniciativën politike. Në vend të invencionit dhe kreacionit në sjelljen politike i kanë përqafuar vajtimet dhe të shikuarit në qiellin politik”, shkruante Surroi në këtë artikull.

“Zgjedhjet do të mund të ishin mbase një ngjallje e frymës së sfidës dhe e demonstrimit të forcës”, thoshte Surroi në 1993 për mospjesëmarrjen e shqiptarëve në zgjedhjet e Serbisë.

“Shikuar nga qielli – çfarëdo qëndrimi që të marrin shqiptarët në zgjedhjet serbe të dhjetorit – do të gabojnë. Dalja në zgjedhje do t’u krijonte një mosbesim më të madh se pavarësia e Kosovës është aty dikund, pas kthinës së parë të një konference. Do ta humbnin shpresën (e ndoshta edhe mundësinë), që, në atë kthinë historike, t’u çelë fati. Mosdalja i lë aty ku janë – në pozitën e vetëkënaqësisë së të folurit me vetveten, me gjithë vetëpranimin konsensual se kanë të drejtë”, shkruante Surroi për shqiptarët e Kosovës.